Το καλάθι σας είναι άδειο
Συντακτική ομάδα του heals, 25-11-2025
Όλοι οι συγγραφείς
Κοιλιοκάκη: Μήπως τα προϊόντα χωρίς γλουτένη μας παχαίνουν;
Τα προϊόντα χωρίς γλουτένη έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλή τα τελευταία χρόνια. Πολλοί τα επιλέγουν θεωρώντας ότι είναι πιο υγιεινά ή ότι βοηθούν στον έλεγχο του βάρους. Για τους ασθενείς με κοιλιοκάκη η δίαιτα χωρίς γλουτένη είναι απαραίτητη. Για όλους τους υπόλοιπους, δεν είναι βέβαιο ότι αυτά τα προϊόντα προσφέρουν κάποιο όφελος — και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί ακόμη και να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους. Ας δούμε γιατί!
Πίνακας Περιεχομένων
- 1. Τι είναι η γλουτένη
- 2. Είναι τα προϊόντα χωρίς γλουτένη πιο υγιεινά;
- 3. Προτάσεις Heals για κοιλιοκάκη
- 4. Τι συμβαίνει στους ασθενείς με κοιλιοκάκη;
- 5. Τι ισχύει για όσους δεν έχουν κοιλιοκάκη;
- 6. Μπορεί η διατροφή χωρίς γλουτένη να προκαλέσει ελλείψεις;
- 7. Πώς μπορεί να γίνει η δίαιτα χωρίς γλουτένη πιο υγιεινή;
- 8. Συμπέρασμα
Τι είναι η γλουτένη
Η γλουτένη είναι μια ομάδα πρωτεϊνών που βρίσκονται κυρίως στο σιτάρι, το κριθάρι και τη σίκαλη. Δύο κύριες πρωτεΐνες της γλουτένης είναι η γλιαδίνη και η γλουτενίνη, που δίνουν στο ψωμί και στα ζυμαρικά την ελαστικότητα και την ικανότητα να φουσκώνουν.
Πώς δρα στο σώμα:
- Πέψη:
Η γλουτένη διασπάται στο στομάχι και το λεπτό έντερο σε μικρότερα πεπτίδια. Σε άτομα χωρίς προβλήματα, αυτά απορροφώνται χωρίς πρόβλημα. - Ανοσολογική αντίδραση (σε ευαίσθητους):
- Στην κοιλιοκάκη (μια αυτοάνοση πάθηση), το σώμα αναγνωρίζει την γλουτένη ως “επιθετικό” στοιχείο και επιτίθεται στο έντερο, προκαλώντας φλεγμονή και δυσκολία στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών.
- Σε ευαισθησία στη γλουτένη χωρίς κοιλιοκάκη, μπορεί να προκαλεί φούσκωμα, διάρροια ή κόπωση χωρίς όμως βλάβη στο έντερο.
- Γενικός πληθυσμός:
Σε ανθρώπους χωρίς προβλήματα γλουτένης, λειτουργεί ως πρωτεΐνη τροφίμου και δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις. Μερικές μελέτες εξετάζουν εάν υπερβολική κατανάλωση επεξεργασμένων προϊόντων με γλουτένη μπορεί να συνδέεται με φλεγμονές, αλλά δεν υπάρχει καθολική απόδειξη.
Είναι τα προϊόντα χωρίς γλουτένη πιο υγιεινά;
Μελέτες δείχνουν ότι πολλά προϊόντα χωρίς γλουτένη είναι διατροφικά κατώτερα από τα αντίστοιχα με γλουτένη. Μεγάλη ανάλυση που συνέκρινε 654 προϊόντα χωρίς γλουτένη με 655 κοινά προϊόντα έδειξε ότι τα gluten-free τρόφιμα έχουν συχνά υψηλότερη θερμιδική αξία, περισσότερα λιπαρά και περισσότερη ζάχαρη, αλλά λιγότερες πρωτεΐνες και φυτικές ίνες.
Το ψωμί χωρίς γλουτένη περιείχε διπλάσια λιπαρά και έως τρεις φορές λιγότερη πρωτεΐνη από το κανονικό, ενώ τα μπισκότα χωρίς γλουτένη περιείχαν περισσότερα κορεσμένα λιπαρά. Αυτά τα στοιχεία εξηγούν γιατί η συχνή κατανάλωση επεξεργασμένων προϊόντων χωρίς γλουτένη μπορεί να συμβάλει στην αύξηση του σωματικού βάρους.
Προτάσεις Heals για κοιλιοκάκη
Τι συμβαίνει στους ασθενείς με κοιλιοκάκη;
Για τους πάσχοντες από κοιλιοκάκη, η αύξηση του βάρους μετά την έναρξη της δίαιτας χωρίς γλουτένη είναι αναμενόμενη. Όταν το έντερο επουλωθεί, η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών βελτιώνεται και το σώμα προσλαμβάνει ξανά τις θερμίδες που προηγουμένως χάνονταν λόγω δυσαπορρόφησης. Μετα-ανάλυση του 2023 έδειξε ότι μέσα στους πρώτους 12 μήνες δίαιτας χωρίς γλουτένη παρατηρείται σημαντική αύξηση του BMI (Δείκτης Μάζας Σώματος) και του σωματικού λίπους.
Σε αρκετές περιπτώσεις αυτό είναι επιθυμητό· σε άλλες όμως μπορεί να ξεπεράσει τα φυσιολογικά όρια, ιδιαίτερα όταν η διατροφή βασίζεται σε έτοιμα προϊόντα υψηλής ενεργειακής πυκνότητας.
Τι ισχύει για όσους δεν έχουν κοιλιοκάκη;
Για τον γενικό πληθυσμό, η δίαιτα χωρίς γλουτένη δεν συνδέεται με απώλεια βάρους. Συστηματική ανασκόπηση του 2022 έδειξε ότι η GFD δεν οδηγεί σε ουσιαστικές αλλαγές στο βάρος ή στη σύσταση σώματος. Οι μικρές μεταβολές που καταγράφηκαν σε ορισμένες μελέτες σχετίζονταν κυρίως με βελτίωση συνολικών διατροφικών συνηθειών και όχι με την ίδια τη γλουτένη. Συνεπώς, η αποφυγή της γλουτένης δεν αποτελεί αποτελεσματική στρατηγική αδυνατίσματος.
Μπορεί η διατροφή χωρίς γλουτένη να προκαλέσει ελλείψεις;
Ναι. Η βιβλιογραφία αναφέρει ότι η GFD μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη πρόσληψη φυτικών ινών, βιταμινών Β (ιδίως φυλλικού και B12), βιταμίνης D, σιδήρου, ψευδαργύρου και μαγνησίου. Αυτό οφείλεται στο ότι τα προϊόντα χωρίς γλουτένη δεν εμπλουτίζονται συστηματικά με μικροθρεπτικά συστατικά, ενώ βασίζονται συχνά σε άμυλα χαμηλής θρεπτικής αξίας. Ακόμη και σε ασθενείς με κοιλιοκάκη που βρίσκονται σε δίαιτα για χρόνια, οι ελλείψεις αυτές μπορεί να παραμένουν.
Πώς μπορεί να γίνει η δίαιτα χωρίς γλουτένη πιο υγιεινή;
Η δίαιτα χωρίς γλουτένη μπορεί να είναι πλήρης και ισορροπημένη, όταν βασίζεται σε φυσικά τρόφιμα που δεν περιέχουν γλουτένη, όπως φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς, άπαχες πρωτεΐνες, καστανό ρύζι, κινόα, φαγόπυρο και αμάρανθο. Τα έτοιμα προϊόντα χωρίς γλουτένη (ψωμιά, μπισκότα, κέικ, δημητριακά) είναι προτιμότερο να καταναλώνονται με μέτρο, λόγω της υψηλής θερμιδικής πυκνότητάς τους.
Για όσους έχουν κοιλιοκάκη, οι τακτικές αιματολογικές εξετάσεις είναι απαραίτητες για την παρακολούθηση επιπέδων σιδήρου, φυλλικού, B12, βιταμίνης D και ψευδαργύρου. Εφόσον διαπιστωθούν ελλείψεις, μπορεί να απαιτηθεί στοχευμένη συμπλήρωση.
Συμπλήρωση σιδήρου και φυλλικού οξέος όταν υπάρχουν ενδείξεις αναιμίας
Η σιδηροπενική αναιμία είναι συχνή σε άτομα με κοιλιοκάκη, ακόμη και μετά από μήνες δίαιτας. Προτείνουμε σκευάσματα σιδήρου υψηλής απορρόφησης (π.χ. σιδηροσύμπλοκα, γλυκονικός ή δισγλυκινικός σίδηρος) και φυλλικό οξύ σε περιπτώσεις επιβεβαιωμένης ανεπάρκειας.
Βιταμίνη Β12 για όσους παρουσιάζουν χαμηλές τιμές
Η Β12 μπορεί να παραμείνει χαμηλή σε άτομα σε δίαιτα χωρίς γλουτένη. Προτείνουμε μορφές μεθυλοκοβαλαμίνης για υψηλή απορρόφηση, πάντα με μέτρηση επιπέδων πριν τη λήψη.
Βιταμίνη D για την υποστήριξη ανοσοποιητικού και οστικής υγείας
Η έλλειψη βιταμίνης D είναι συχνή τόσο λόγω δυσαπορρόφησης όσο και λόγω χαμηλής πρόσληψης από τρόφιμα. Η συμπλήρωση γίνεται εξατομικευμένα, ανάλογα με την αιματολογική εξέταση.
Σε περιπτώσεις επίμονης κόπωσης, χαμηλής άμυνας ή προβλημάτων απορρόφησης, συνιστούμε σκευάσματα ψευδαργύρου και μαγνησίου σε ήπιες, καλά ανεκτές μορφές.
Η μικροβιακή χλωρίδα μπορεί να επηρεαστεί στη δίαιτα χωρίς γλουτένη. Τα προβιοτικά υψηλής ποιότητας συμβάλλουν στη ρύθμιση του εντέρου, στη μείωση φουσκώματος και στη βελτίωση της απορρόφησης θρεπτικών συστατικών.
Πιστοποιημένες πολυβιταμίνες “Gluten Free”
Για άτομα με αυξημένες ανάγκες ή για παιδιά, προτείνουμε πολυβιταμίνες με πλήρη κάλυψη βιταμινών Β, D, σιδήρου και ιχνοστοιχείων και πάντα με καθαρή ένδειξη “χωρίς γλουτένη”.
Συμπέρασμα
Τα προϊόντα χωρίς γλουτένη δεν είναι εγγενώς πιο υγιεινά και δεν οδηγούν πάντα σε απώλεια βάρους. Η δίαιτα χωρίς γλουτένη απαιτεί ισορροπία, σωστές επιλογές και συχνά διατροφική υποστήριξη για την αποφυγή ελλείψεων. Με την σωστή καθοδήγηση, μπορούμε να διατηρήσουμε μια υγιή, ασφαλή και πλήρη δίαιτα χωρίς γλουτένη, προσαρμοσμένη στις πραγματικές μας ανάγκες.
Πηγές:
Vici, G., et al. (2016). Gluten-free diet and nutrient deficiencies: A review. Nutrients. Available at: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27211234/.
González, M. P., Ballestero-Fernández, C., Fajardo, V., Achón, M., García-González, Á., Alonso-Aperte, E., & Úbeda, N. (2022). Gluten-Free Product Contribution to Energy and Macronutrient Intakes in Spanish Children and Adolescents with Celiac Disease. Foods, 11(23):3790. DOI:10.3390/foods11233790 — Link: https://doi.org/10.3390/foods11233790
Di Nardo, G., et al. (2019). Nutritional deficiencies in children with celiac disease resulting from a gluten-free diet: A systematic review. Nutrients, 11(7):1588. DOI:10.3390/nu11071588 — Link: https://www.mdpi.com/2072-6643/11/7/1588
El Khoury, D., et al. (2018). A Review on the Gluten-Free Diet: Technological and Nutritional Challenges. PMC (PubMed Central). Link: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6213115/
Verma, A. K., et al. (2021). Nutritional Deficiencies in Celiac Disease: Current Perspectives. PMC (PubMed Central). Link: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8703793/
Myhrstad, M. C. W., et al. (2021). The Nutritional Quality and Costs of Gluten-Free Products: A Case-Control Study. Food & Nutrition Research. Link: https://foodandnutritionresearch.net/index.php/fnr/article/view/6121
Saturni, L., et al. (2010). The Gluten-Free Diet: Safety and Nutritional Quality. PMC (PubMed Central). Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3257612/
