Ποιες τροφές ανεβάζουν την χοληστερίνη;

Η χοληστερόλη ή χοληστερίνη είναι λιπαρή στερόλη, που αποτελεί βασικό δομικό συστατικών κυτταρικών μεμβρανών σε όλους τους ιστούς του σώματος αλλά και στο πλάσμα του αίματος. 

Η χοληστερόλη αποτελεί λιπίδιο, που μαζί με τους υδατάνθρακες και τις πρωτεΐνες, συντελούν τις βασικότερες πηγές θρεπτικών ουσιών. Λιπίδια αποτελούν και τα τριγλυκερίδια, τα οποία είναι βασική πηγή ενέργειας για το κύτταρο και κύριο συστατικό του λιπώδους ιστού. Η χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια δεν μπορούν να διαλυθούν στο νερό, οπότε μεταφέρονται με την αιματική κυκλοφορία, εφόσον συνδεθούν σε υδατοδιαλυτές πρωτεΐνες - μεταφορείς. Το σύμπλοκο που δημιουργείται είναι οι λιποπρωτεΐνες που μεταφέρουν τα λιπίδια των τροφών στο ήπαρ και τους περιφερειακούς ιστούς για την παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας.

Είναι σημαντικό να γίνεται τακτικός έλεγχος του λιπιδαιμικού προφίλ, καθώς υψηλά επίπεδα χοληστερίνης μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στα κύτταρα και στην υγεία της καρδιάς. Πρέπει να ελέγχεται η ολικής χοληστερόλη, η ‘’κακή’’ χοληστερόλη (HDL), η ‘’καλή’’ χοληστερόλη (LDL) και τα τριγλυκερίδια. H ‘’καλή’’ χοληστερόλη ή υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη (HDL) απομακρύνει την περίσσεια χοληστερόλης από το αγγειακό τοίχωμα προς το ήπαρ, με σκοπό την μείωση των αθηρωματικών πλακών και την προστασία από καρδιαγγειακά νοσήματα. Αντιθέτως, η ‘’κακή’’ χοληστερόλη ή χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη (LDL) παράγεται ενδοαγγειακά ως προϊόν μεταβολισμού μεγαλύτερων λιποπρωτεΐνών, και παίζει σημαντικό ρόλο στην μεταφορά και εναπόθεση της χοληστερίνης στα τοιχώματα των αγγείων και τον επακόλουθο σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας και την ανάπτυξη καρδιαγγειακών παθήσεων, όπως εγκεφαλοαγγειακή νόσο, περιφερική αρτηριακή νόσο (PAD), στεφανιαία νόσο (CAD) και αορτικό ανεύρυσμα.

Τα επίπεδα χοληστερόλης επηρεάζονται τόσο από διατροφικούς όσο και από κληρονομικούς παράγοντες, αλλά και από την άσκηση, την ηλικία και το φύλο του ατόμου. Με την σωστή διατροφή είναι δυνατόν να μειώνονται τα επίπεδα της LDL και να αυξάνονται τα επίπεδα της HDL. Αναλυτικότερα, υπάρχουν συγκεκριμένες τροφές που πρέπει να αποφεύγονται σε άτομα που έχουν υψηλή χοληστερίνη και χρησιμοποιούν φαρμακευτική αγωγή ή ακόμα τα επίπεδα είναι επικίνδυνα ανεβασμένα. Ας δούμε κάποιες από αυτές:

• Επεξεργασμένο κρέας και παράγωγα κρέατος, όπως λουκάνικα, μπέικον, αλλαντικά είναι χρήσιμο να αποφεύγονται πλήρως διότι χαρακτηρίζονται από χαμηλή διατροφική αξία και υψηλή περιεκτικότητα σε trans λιπαρά, καθώς περιέχουν πολλά συντηρητικά και πρόσθετες ουσίες.

• Το κόκκινο κρέας (βοδινό, αρνίσιο, χοιρινό) αν και αποτελούν πηγή πρωτεΐνης, σιδήρου και βιταμινών, είναι εξίσου πλούσια σε λίπος. Ως επακόλουθο, για την προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος, είναι πιο ωφέλιμο να επιλέγονται πηγές πρωτεΐνης όπως το κοτόπουλο, τα όσπρια, τα ψάρια και το άπαχο κόκκινο κρέας.

• Η κατανάλωση υπερ - επεξεργασμένων τροφίμων (fast food) έχει συνδεθεί με παχυσαρκία, μεταβολικό σύνδρομο, υπέρταση και υψηλά επίπεδα χοληστερίνης, κοιλιακού λίπους και φλεγμονής, καθώς διαταράσσονται και τα επίπεδα σακχάρου λόγω της κακής γλυκαιμικής ρύθμισης.

• Τα τηγανιτά τρόφιμα περιέχουν μεγάλη ποσότητα trans λιπαρών ενώ η υψηλή θερμοκρασία στην οποία μαγειρεύονται υποβαθμίζει κατά πολύ την θρεπτική αξία των τροφών. Γενικά είναι προτιμότερο τα φαγητά να μαγειρεύονται στον φούρνο ή στο air fryer.

• Τροφές πλούσιες σε ζάχαρη ανεβάζουν τα επίπεδα της ‘’κακής’’ χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων ενώ διαθέτουν πολλές θερμίδες και λιπαρά και ενισχύουν την παχυσαρκία, τον διαβήτη και το μεταβολικό σύνδρομο.

• Τα αυγά αποτελούν αδιαμφισβήτητα την πιο παρεξηγημένη τροφή αναφορικά με την επίδραση στην χοληστερίνη. Η κατανάλωση ενός αβγού την ημέρα είναι επιτρεπτή και συνίσταται, καθώς αποτελούν πλούσια πηγή πρωτεΐνης. Αντιθέτως, ο κίνδυνος της αύξησης των επιπέδων χοληστερίνης ελλοχεύει αν η κατανάλωση αβγού ξεπερνά για μεγάλο χρονικό διάστημα το όριο που συνίσταται.