Πώς μειώνεται η υψηλή φερριτίνη

Η φερριτίνη είναι η πρωτεΐνη που αποθηκεύει τον σίδηρο και τον απελευθερώνει όταν ο οργανισμός τον χρειάζεται. Η φερριτίνη είναι μια πρωτεΐνη-αποθήκη σιδήρου και παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στον οργανισμό.

Το σώμα μας εξαρτάται από τον σίδηρο για να μεταφέρει οξυγόνο στα κύτταρα μέσω των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Παράλληλα, ο σίδηρος αποτελεί βασικό δομικό στοιχείο και της μυοσφαιρίνης, της πρωτεΐνης των μυών που αποθηκεύει και απελευθερώνει οξυγόνο όταν χρειάζεται ο μυϊκός ιστός. Επιπλέον, συμμετέχει σε κρίσιμες ενζυμικές διεργασίες που σχετίζονται με την παραγωγή ενέργειας, τη φυσιολογική λειτουργία των κυττάρων, τη νευρολογική ανάπτυξη και τη σύνθεση ορμονών. Είναι απαραίτητο ιχνοστοιχείο το οποίο δεν μπορεί να παραχθεί από τον οργανισμό και λαμβάνεται μέσω της διατροφής. Χωρίς επαρκή σίδηρο, το σώμα δεν μπορεί να παράγει αρκετή αιμοσφαιρίνη, οδηγώντας σε σιδηροπενία και συμπτώματα όπως κόπωση, ταχυκαρδία και αδυναμία συγκέντρωσης.

Η αιμοσφαιρίνη είναι η πρωτεΐνη που μεταφέρει το οξυγόνο και για τη σύνθεσή της δεν αρκεί μόνο ο σίδηρος, αλλά απαιτούνται επίσης το φυλλικό οξύ, η βιταμίνη Β12 και η βιταμίνη Β6.

Το φυλλικό οξύ (Β9) είναι απαραίτητο για τη σύνθεση DNA και την υγιή παραγωγή νέων ερυθρών αιμοσφαιρίων, διότι χωρίς αυτό τα κύτταρα του μυελού των οστών δεν μπορούν να ωριμάσουν σωστά μειώνοντας έτσι τη δημιουργία αιμοσφαιρίνης. Η  βιταμίνη Β12 συνεργάζεται στενά με το φυλλικό οξύ στη διαδικασία αυτή και η έλλειψή της μπλοκάρει την αξιοποίησή του, οδηγώντας σε ελαττωμένη παραγωγή ερυθροκυττάρων αλλά και νευρολογικά συμπτώματα. Τέλος, η βιταμίνη Β6 συμμετέχει στη σύνθεση της ομάδας αίμης και είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική δημιουργία της αιμοσφαιρίνης.

Ο υπερβολικός σίδηρος δεν είναι ασφαλής, διότι μπορεί να προκαλέσει οξειδωτικό στρες επειδή συμμετέχει σε χημικές αντιδράσεις που παράγουν ελεύθερες ρίζες, βλάβη οργάνων και φλεγμονή. Γι’ αυτό ο οργανισμός αποθηκεύει τον σίδηρο σε μορφή φερριτίνης. Η φερριτίνη δεν είναι ο σίδηρος αλλά η πρωτεΐνη αποθήκη του. Βρίσκεται κυρίως στο ήπαρ, το ανοσοποιητικό σύστημα και το ενδοθηλιακό δίκτυο. Μικρή ποσότητα κυκλοφορεί στο αίμα και αυτή είναι που μετράμε στις εξετάσεις. Όταν ο οργανισμός χρειάζεται νέο σίδηρο απελευθερώνεται από τη φερριτίνη και δεσμεύεται από την τρανσφερρίνη, ώστε να φτάσει στους ιστούς όπου απαιτείται.

Κόπωση & αδυναμία

Η περίσσεια σιδήρου ή η φλεγμονή που σχετίζεται με υψηλή φερριτίνη μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή ενέργειας στα κύτταρα. Αυτό μπορεί να κάνει το άτομο να νιώθει κουρασμένο, αδύναμο ή να έχει μειωμένη αντοχή στην καθημερινή δραστηριότητα.

Πόνοι αρθρώσεων

Ο σίδηρος μπορεί να καταθέτεται στις αρθρώσεις (αρθροπάθεια λόγω αιμοχρωμάτωσης), προκαλώντας φλεγμονή και πόνο. Συχνά επηρεάζονται τα δάχτυλα, τα γόνατα και οι καρποί.

Κοιλιακή δυσφορία (λόγω ήπατος)

Το συκώτι αποθηκεύει σίδηρο και φερριτίνη. Η υπερβολική ποσότητα μπορεί να προκαλέσει διόγκωση ή φλεγμονή του ήπατος, με αποτέλεσμα δυσφορία ή πόνο στο δεξί άνω μέρος της κοιλιάς.

Ανεξήγητη αύξηση βάρους

Η χρόνια φλεγμονή ή το λιπώδες ήπαρ που συχνά συνοδεύει την υψηλή φερριτίνη μπορεί να επηρεάσει το μεταβολισμό. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους, ακόμα κι αν η διατροφή και η δραστηριότητα παραμένουν οι ίδιες.

Αυξημένη πίεση

Η φλεγμονή και οι αλλαγές στο ήπαρ ή στα αγγεία μπορούν να επηρεάσουν την αρτηριακή πίεση. Συχνά εμφανίζεται ελαφρά ή μέτρια αύξηση της πίεσης.

Αλλαγές στο δέρμα (ερυθρότητα, μεταχρωματισμοί)

Η συσσώρευση σιδήρου στο δέρμα μπορεί να δώσει χρωματική αλλαγή, συνήθως ελαφριά καφετί απόχρωση ή ερυθρότητα. Είναι πιο εμφανές σε περιοχές όπως πρόσωπο, χέρια ή τριχωτό κεφαλής.

Heals tip: Πολλά άτομα με υψηλή φερριτίνη δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Για αυτό, η διάγνωση γίνεται συχνά με αιματολογικές εξετάσεις και όχι μόνο με βάση πώς νιώθουμε.

Α. Διατροφή χαμηλή σε σίδηρο

Περιορισμός κόκκινου κρέατος και συκωτιού γιατί περιέχουν αιμικό σίδηρο, ο οποίος απορροφάται πολύ πιο εύκολα από τον μη-αιμικό. Προτιμήστε φυτικά τρόφιμα όπως τα όσπρια, το σπανάκι, τα δημητριακά ολικής άλεσης και οι ξηροί καρποί τα οποία περιέχουν μη αιμικό σίδηρο και η απορρόφησή του επηρεάζεται από άλλους διατροφικούς παράγοντες, όπως η βιταμίνη C (η οποία την αυξάνει) ή το τσάι (που την μειώνει).

Β. Μείωση απορρόφησης σιδήρου με φυσικό τρόπο

Περιορίστε συνδυασμούς τροφών πλούσιων σε σίδηρο με βιταμίνη C, γιατί η βιταμίνη C ενισχύει σημαντικά την απορρόφηση. Η αποφυγή αλκοόλ βοηθά επίσης, επειδή το αλκοόλ αυξάνει την απορρόφηση σιδήρου και προκαλεί φλεγμονή στο ήπαρ, ανεβάζοντας περαιτέρω τη φερριτίνη.

Αντίθετα, ορισμένες τροφές και θρεπτικά συστατικά μπορούν να περιορίσουν σημαντικά την απορρόφηση του σιδήρου από το έντερο. Ένα φλιτζάνι πράσινο ή μαύρο τσάι μετά το γεύμα μειώνει την απορρόφηση του μη-αιμικού σιδήρου, χάρη στις πολυφαινόλες. Ο μη-αιμικός σίδηρος απορροφάται λιγότερο εύκολα από τον αιμικό σίδηρο που υπάρχει στο κρέας και γι’ αυτό οι πολυφαινόλες μπορούν να τον μπλοκάρουν. Οι πολυφαινόλες δεσμεύουν τον μη-αιμικό σίδηρο στο έντερο και δεν του επιτρέπουν να απορροφηθεί. Παράλληλα, το ασβέστιο, το οποίο περιέχεται κυρίως στα γαλακτοκομικά προϊόντα και σε τρόφιμα όπως οι σαρδέλες, ο σολομός, το μπρόκολο, τα αμύγδαλα και τα σύκα, έχει αποδειχθεί ότι αναστέλλει την απορρόφηση τόσο του αιμικού όσο και του μη-αιμικού σιδήρου. Μελέτες δείχνουν ότι ποσότητες ασβεστίου της τάξης των 300–600 mg μπορούν να μειώσουν την απορρόφηση του σιδήρου. Το ασβέστιο ανταγωνίζεται τον σίδηρο στο επίπεδο της εντερικής απορρόφησης, μειώνοντας τη μεταφορά του στην κυκλοφορία. Τα αυγά περιέχουν φωσβιτίνη, μια φωσφοπρωτεΐνη που βρίσκεται στον κρόκο και έχει την ικανότητα να δεσμεύει τον μη-αιμικό σίδηρο των φυτικών τροφών. Κατά τον σχηματισμό αυτού του συμπλέγματος, ο σίδηρος καθίσταται λιγότερο διαθέσιμος για απορρόφηση από το έντερο.

Γ. Άσκηση και έλεγχος βάρους

Η μέτρια άσκηση μειώνει τις φλεγμονώδεις κυτοκίνες, μειώνοντας έτσι τη φλεγμονή που αυξάνει τεχνητά τη φερριτίνη. Η απώλεια βάρους βελτιώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη, μια βασική αιτία υψηλής φερριτίνης στο μεταβολικό σύνδρομο.

Heals Tip:  Ένα φλιτζάνι πράσινο ή μαύρο τσάι μετά το γεύμα μειώνει την απορρόφηση του μη-αιμικού σιδήρου, χάρη στις πολυφαινόλες. Ο μη-αιμικός σίδηρος απορροφάται λιγότερο εύκολα από τον αιμικό σίδηρο που υπάρχει στο κρέας και γι’ αυτό οι πολυφαινόλες μπορούν να τον μπλοκάρουν.

Δ. Άσκηση & έλεγχος βάρους

Η μέτρια άσκηση μειώνει τις φλεγμονώδεις κυτοκίνες και βελτιώνει τη λειτουργία του ήπατος.