Τι κοινό έχει ο Έρπης Ζωστήρας με την Ανεμοβλογιά;

Ο έρπης ζωστήρας δεν είναι κάτι άλλο από τον ιό της ανεμοβλογιάς, που πολλοί έχουμε βιώσει ως παιδιά, ο οποίος μπορεί να παραμένει ανενεργός στο σώμα μας για χρόνια, μόνο για να επανενεργοποιηθεί σε μια στιγμή αδυναμίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Ας ανακαλύψουμε τα αίτια, τα συμπτώματα και τους τρόπους για την πρόληψη και τη θεραπεία αυτής της όχι και τόσο σπάνιας νόσου.

Τι είναι ο έρπης ζωστήρας

Ο ιός του έρπητα ζωστήρα (VZV) αποτελεί έναν νευροτροπικό ιό του γένους alpha herpesviridiae. Είναι υπεύθυνος για την πρωτογενή μόλυνση και τα συμπτώματα της ανεμοβλογιάς, διατηρείται στο σώμα σε λανθάνουσα κατάσταση και ενοχοποιείται για την εμφάνιση του έρπητα ζωστήρα εφόσον επανενεργοποιηθεί. Μολύνει αποκλειστικά ανθρώπινα επιθηλιακά κύτταρα, Τ λεμφοκύτταρα και γαγγλιακούς νευρώνες καθώς εισάγεται στα νευρικά κύτταρα. Οι κυτταρικές γλυκοπρωτεΐνες τύπου B, L και Η συμμετέχουν στη σύντηξη του πυρήνα και τα νέα ιικά κύτταρα απελευθερώνονται μετά από 9 έως 12 ώρες από την ενεργοποίηση του ιού.

Η ανεμοβλογιά είναι ασθένεια που μεταδίδεται με την επαφή των αεραγωγών με μολυσμένα σωματίδια ή με επιχρίσματα από τις φυσαλώδες βλάβες που δημιουργόνται σε άτομο που έχει μολυνθεί, και κατά συνέπεια αποτελεί μια από τις πιο μεταδοτικές νόσους στον άνθρωπο. Ο κύκλος αναπαραγωγής του ιού ξεκινάει από τους αεραγωγούς και εισβάλει σε τοπικούς λεμφαδένες. Τελικά, προκύπτει η ιαιμία και οι χαρακτηριστικές βλάβες στο δέρμα του μολυσμένου ατόμου. Οι βλάβες αυτές ξεκινάνε από πρώιμες κύστες και καταλήγουν να καλύπτονται από κρούστα και τελικά ίσως αφήσουν ουλές. Η διάρκεια της πάθησης κυμαίνεται από 10 έως 21 μέρες και ο ιός είναι μεταδοτικός για τις πρώτες 4 μέρες, μέχρι οι δερματικές βλάβες να μην παράγουν εκκρίσεις. 

Η εμφάνιση της νόσου δεν σχετίζεται με εποχιακούς παράγοντες και προσβάλλει το 0,12% έως 0,34% των νεαρών ενήλικων ατόμων ετησίως και το 0,39% έως 1,18% των ηλικιωμένων, άνω την 65 ετών, εκ των οποίων το 0,29% έως 1,95% είναι γυναίκες. Κοινοί παράγοντες κινδύνου αποτελούν η ηλικία άνω των 50 ετών, η ανοσοκαταστολή, οι λοιμώξεις και το ψυχολογικό stress. Ακόμη, άτομα με σακχαρώδη διαβήτη φαίνεται να διαθέτουν αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης. Επιπλέον, στα παιδιά, η εμφάνιση της νόσου συσχετίστηκε με μεγαλοβλαστική αναιμία, στην οποία τα επίπεδα βιταμίνης Β12 και φυλλικού οξέος είναι ανεπαρκή.

Μετάδοση του έρπητα ζωστήρα 

Πώς εκδηλώνεται ο έρπης ζωστήρας;

Η εκδήλωση της νόσου ξεκινάει με κάψιμο και πόνο στο σώμα, περίπου δύο μέρες πριν την εμφάνιση των δερματικών βλαβών. Ακόμη, συνοδεύεται από μη δερματικά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλος, φωτοφοβία και γενικότερη κακουχία. Στην οξεία φάση αναπτύσσονται πολλαπλά ομφαλοειδή και επώδυνα κυστίδια που συχνά σκάνε. Επιπλέον, ο ασθενής βιώνει:

• πονοκέφαλο, 

• ναυτία, 

• μυρμήγκιασμα ή κάψιμο, 

• κνησμό, 

• κούραση

• πυρετό

Πώς αντιμετωπίζουμε τα συμπτώματα;

Για την θεραπεία και την διαχείριση των συμπτωμάτων, συνήθως συνταγογραφούνται αντιεπιληπτικά, ήπια οποιοειδή, αντικαταθλιπτικά και επιθέματα τοπικού αναισθητικού.

Η διαχείριση των συμπτωμάτων είναι μια συνεχής διαδικασία που ξεκινάει από τη διατροφή και τις καθημερινές συνήθειες και τελειώνει με τη φαρμακευτική αγωγή. Καλό είναι να στοεχέυουμε στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και τη μείωση της φλεγμονής μέσω της διατροφής. 

• Τα εσπεριδοειδή, τα μούρα και τα φυλλώδη λαχανικά είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, ενισχύουν το ανοσοποιητικό, μειώνουν την φλεγμονή και προστατεύουν τα κύτταρα από τις ιικές βλάβες.
• Η κατανάλωση άπαχων πηγών πρωτεΐνης όπως το κοτόπουλο, του οποίου οι πρωτεΐνες αφενός βοηθούν την επισκευή των ιστών από τις βλάβες και αφετέρου περιέχουν ιστιδίνη και τρυπτοφάνη που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα. 
• Ψάρια όπως ο σολομός περιέχουν ωμέγα-3 λιπαρά που ασκούν αντιφλεγμονώδη δράση και όσπρια όπως οι φακές και τα ρεβίθια αποτελούν φυσικές πηγές πρωτεΐνης και φυτικών ινών που θωρακίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Επιπλέον, προτείνεται η κατανάλωση τροφών με αντιικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες όπως το σκόρδο, το οποίο περιέχει αλισίνη και καταπολεμά τους ιούς και ο κουρκουμάς, που περιέχει κουρκουμίνη, ένα ισχυρό φυσικό αντιφλεγμονώδες, που συμβάλλει στην μείωση του πόνου. Επίσης, η λυσίνη δρα αντιικά και περιέχεται σε τροφές όπως αβγά, γαλακτοκομικά και ψάρια.

Αντιθέτως, τροφές πλούσιες σε αργινίνη όπως ξηροί καρποί, σπόροι και σοκολάτα, είναι ωφέλιμο να αποφεύγονται καθώς προωθούν την αναπαραγωγή του ιού, επιδεινώνοντας έτσι τα συμπτώματα της νόσου. Ακόμη, πικάντικες τροφές περιέχουν καψαϊκίνη, η οποία μπορεί να δημιουργήσει φλεγμονή και ερεθισμό στις νευρικές απολήξεις, με αποτέλεσμα ο πόνος να επιδεινωθεί.

Συμπληρώματα διατροφής που περιλαμβάνουν τα συστατικά που προαναφέρθηκαν σε μεγαλύτερες δόσεις από αυτές που μπορούν να προσληφθούν από τη διατροφή, μπορούν να βοηθήσουν στην διαχείριση των συμπτωμάτων.

• H λυσίνη αποτελεί βασικό αμινοξύ που δεν παράγεται στο σώμα. Συμβάλλει στην ανάπτυξη και επιδιόρθωση των ιστών, στην παραγωγή ορμονών, ενζύμων και αντισωμάτων και είναι χρήσιμη για την πρόληψη αλλά και αντιμετώπιση του έρπητα, επειδή μπλοκάρει την αναπαραγωγή του ιού. 

• H χρήση συμπληρωμάτων με κουρκουμίνη ή κουρκουμά προσφέρουν αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική προστασία. Η καλύτερη επιλογή είναι συμπληρώματα με κουρκουμίνη, καθώς ο κουρκουμάς αδυνατεί να απορροφηθεί και να λειτουργήσει ευεργετικά σε όλο το σώμα, εκτός του εντέρου και του πεπτικού συστήματος. Αντιθέτως, η κουρκουμίνη έχει κατάλληλο μέγεθος που επιτρέπει την πλήρη απορρόφησή της από το λεπτό έντερο, οπότε μπορεί να δράσει σε όλο το σώμα ασκώντας την αντιφλεγμονώδη δράση της. Μπλοκάρει, δηλαδή την παραγωγή προφλεγμονώδων ενζύμων και κυτοκινών με αποτέλεσμα να μειώνει την παραγωγή φλεγμονωδών σημάτων. Με αυτό τον τρόπο δρα σαν ήπιο μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες, χωρίς τις χαρακτηριστικές παρενέργειες των φαρμάκων αυτών. 

• Εξίσου σημαντική είναι και η υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος με αντιοξειδωτικά ώστε ο οργανισμός να ενισχυθεί για την αντιμετώπιση του ιού. Τα αντιοξειδωτικά μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή που σχετίζεται με τον έρπητα ζωστήρα, ανακουφίζοντας τα συμπτώματα και επιταχύνοντας την ανάρρωση. Η φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα νεύρα, οδηγώντας σε χρόνια νευραλγία μετά τον έρπητα ζωστήρα. Τα αντιοξειδωτικά μπορεί να βοηθήσουν στην προστασία των νεύρων από αυτή τη βλάβη.

• Ο χαλκός, εκτός από την αντιοξειδωτική του δράση, ενισχύει την ομαλή λειτουργία του ανοσοποιητικού και του κεντρικού νευρικού συστήματος. Ο χαλκός είναι απαραίτητος για τη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Συμβάλλει στην παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων και αντισωμάτων, τα οποία είναι απαραίτητα για την καταπολέμηση των λοιμώξεων. Ο χαλκός έχει συσχετιστεί με την επούλωση πληγών, μια διαδικασία που είναι σημαντική για την αποκατάσταση του δέρματος μετά τον έρπητα ζωστήρα.

Εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα

Ενήλικες άνω των 50 ετών έχουν τη δυνατότητα εμβολιασμού με το εμβόλιο Shingrix. Εξίσου σημαντικός είναι και εμβολιασμός ανοσοκατεσταλμένων ασθενών άνω των 18 χρονών. 

Το Shingrix περιέχει μικρές ποσότητες ενός επιφανειακού αντιγόνου του ιού, με σκοπό να διεγείρει το σώμα να παράγει αντισώματα εναντίον του, και ένα ανοσοενισχυτικό το οποίο ενισχύει τις ανοσολογικές αποκρίσεις στο εμβόλιο. Το σχήμα εμβολιασμού περιλαμβάνει 2 δόσεις με απόσταση 2 έως 6 μήνες μεταξύ τους. 

Είναι σημαντικό να εμβολιάζονται για την πρόληψη του έρπητα ζωστήρα όσοι έχουν προσβληθεί απο τον ιό της ανεμοβλογιάς, συμπεριλαμβανομένου και αυτούς που γεννήθηκαν μετά το 1995 και εμβολιάστηκαν κατά του ιού της ανεμοβλογιάς. Ο σκοπός είναι οι ασθενείς στους οποίους χορηγείται Shingrix να μπορούν να παράγουν αντισώματα κατά του ιού πιο γρήγορα, όταν ο ιός επανενεργοποιηθεί και επομένως να έχουν προστασία έναντι της νόσου.

Συμπέρασμα

Η αντιμετώπιση του έρπητα ζωστήρα πρέπει να ξεκινάει πριν καν εμφανιστεί το πρόβλημα. Η πρόληψη είναι το καλύτερο ‘’όπλο’’ για να μην αντιμετωπίσουμε τα δυσάρεστα συμπτώματα που επηρεάζουν σοβαρά την καθημερινότητά μας. Ο κίνδυνος είναι πολύ σοβαρός για να τον υποτιμάμε και να θεωρούμε ότι δεν μπορεί να συμβεί σε εμάς. Όλοι είμαστε υποψήφιοι και όλοι πρέπει να προσέχουμε τον εαυτό μας.